Euskaldunon ahalduntzea, feminismoa eta langile mugimenduarekin batera
Lorea Agirrek, hitzaldia, Idurre Eskisabelekin idatzitako artikulu honetan oinarritu zuen.
Zapalkuntza hirukoitza
Euskal Herriko politikagintzan, hainbat eremutan statu quo-aren eraldaketa bultzatzen duten mugimendu eraldatzaileek, sarri, elkarren berri gutxi izan dute, eta are, elkar zapalduz jardun izan dute askotan, zein borroka garrantzitsuagoa izan. [...]
Garai berri hauetarako gutasuna asmatzeko bide eta subjektu eraldatzaile izateko, estrategia eta aliantza egokia dela uste dugu emakume eta euskaldun kategoriak lotzea. Hirugarren bat ere bai: klasea
Euskal Herriko feminismoaren ildo batek oso aspalditik du zapalkuntza hirukoitza bere egina. Egia da, harrigarriki egia, sektore horretatik herri edo nazio gisako zapalkuntza oso gutxitan irakurri dela oraintsu arte hizkuntza edota hiztun zapalkuntza gisa. [...]
Hizkuntza bat edo beste erabiltzeak eskubidez jantzi edo eskubide gabetzen zaitu. Berdin-berdin gertatzen da sexu-generoaren desberdinkeriaren aplikazioan ere. Euskal hiztun izateak edota emakume izateak eskubide kamusdun hiritar egiten zaitu, bigarren mailako, meneko, subordinatu, eta horrek eraldaketarako subjektu bihur zaitzake. Eta bihurtzen zaitu.
Identitatetik justizia sozialera
Emakume izatea edo ez-gizon izatea identitate kontu bat baino ez da izan denbora askoan, emakume eta ez-gizonen kontu partikular bat, berezkoa, feminismoak justizia sozialaren eta demokraziaren terminoetara ekarri duen arte. Eta hortxe dago partikular izatetik unibertsal izaterako jauziaren oinarria. [...] euskal hiztun izateak eta emakume izateak eskubide gutxiago izatea du ondorio, funtzio eta espazio jakinen ukazioa, politikoak eta botereari lotutakoak bereziki, eta horrenbestez, zehazki bigarren mailako herritar/hiritar izatea dakar; eta bigarren mailako herritarrak egotea gizarte osoaren arazo bat da, gizartearen beraren barne arazo bat da, demokraziaren funtzionamendu murritzaren sintoma argi bat.
Feminismoaren ekarpenetako bat da boterearen eta botere harremanen irakurketa zenbateraino zehatza egiten duen. Botere harremanez disekzio oso bat egiten du, lekuan leku eta garaian garai. Bestela esanda, subordinazio egoerak identifikatzeko, botere gehiegikeriak ikusteko eta pribilegiodunak ezagutzeko leku egokienean jartzen zaitu. [...] Nola birsortzen da genero diskriminazioa? Non? Hori da errotik bilatu behar den erantzuna.
[...] Pribilegioak nork dituen ere argi zehaztu du feminismoak. Nork noren eskubideak zapaltzen dituen. Eta horiek berdintzera eramateko, pribilegiodunak kendu beharko dira eremu publikotik pribilegio gabeak sar daitezen. Gizon hegemonikoak kendu emakumea sartzeko, hizkuntza hegemonikoa kendu euskara sartzeko.[...]
Askapen prozesua: Jakin, jabetu, ahaldundu, boteretu
[...] Garai berri hauetarako gutasuna asmatzeko bide eta subjektu eraldatzaile izateko, estrategia eta aliantza egokia dela uste dugu emakume eta euskaldun kategoriak lotzea. Hirugarren bat ere bai: klasea, edota bestela esanda, prekarizazioaren edo kapitalismoaren kontrako borroka, hain zuzen kapitalismoa sexu-genero berdintasunaren bidean galga baino ez baita, eta beste horrenbeste hizkuntza minorizatuen berdintasunaren bidean ere.
[...] Esan dezakegu, baita ere, euskalduna izatea dela pertsona, herritar izateko modua, ze hizkuntza txikiaren defentsa hizkuntza guztien defentsa da, beraz, hiztun guztiena, herritar guztiena. Diskurtso unibertsalizatzailea da, feminismoarentzat eta euskalgintzarentzat jokaleku berri baten markoa proposatzen duena. Baina horretarako euskarak ezin du soilik hizkuntza bat eskaini, ezta komunitate itxi bat ere, gauza gehiago eskaini behar du: justizia sozialaren aldeko borroka guztien hizkuntza izatea; gainontzeko borroka emantzipatzaileak euskararen markora ekartzea; euskal hiztuna eta hizkuntza subalterno emantzipatzailea diren heinean subordinatu guztien hizkuntza —iruditeria kolektiboan eta praktika errealean— bilakatzea; euskara ematea, euskarara ekartzea, euskaratik pasaraztea. Euskara izan dadila, gutxien-gutxienik, tres voltes rebel.
