"Jantzi dendetako lehen greba egunak eta antolatu genuen 'prekaritatearen eskaparatea'k energiaz eta harrotasunez bete gintuen"

Mamen Irastorza naiz, Gipuzkoako H & M dendetako ordezkaria eta ELAn liberatua.

2012tik ELAren ordezkaria izan naiz, eta 2020tik liberatuta nago.

Gipuzkoako ehungintzaren sektoreak 2008ko abendutik hitzarmena berritu gabe zuen. Nire ustez, lan-baldintzak izoztuta edukitzeaz gain, edozeinek pentsa dezake, soldatak izoztearekin batera, prekaritate handia genuela aurrean:

• Lanaldi partzialak (adibidez, astean 12 ordu dituzten langileak).
• Lan-egutegirik eza.
• Kontziliazioa eragozten zuten ordutegiak.
• Lanaldi zatituak.
• Digitalizazioaren ondorioz funtzioak aldatzea eta lan-kargak handitzea. Digitalizazioa bat-batean iritsi zen 2020an, bertan geratzeko.
• Digitalizazioarekin lotutako kaleratzeak, 2020tik Gipuzkoan 15 denda baino gehiago ixtearen ondorioz.

Prekaritate hori gorabehera, gutako askok ez genuen halakorik ikusten. Onartu beharra daukat une hartan zaila zela matxinatzea, batez ere kate batzuetan. Gizarteari begira, mezua beti izan da Inditex bezalako enpresetako langileek, adibidez, soldata baldintza oso onak zituztela. Urteetan sinetsi genuen mezu hori.

Pixkanaka, eta bereziki 2014tik, hauteskunde sindikalak antolatzen hasi ginen, eta horrek ordezkaritza handia eman zion ELAri sektorean. Zara, Stradivarius, Bershka, H & M edo Cortefiel bezalako enpresak prozesuarekin bat egiten hasi ziren, eta gero eta delegatu gehiago ginen. Urteekin, ordezkaritza horri eutsi diogu, eta hazi egin gara, gaur egun % 95eko ordezkaritza izatera iritsi arte. Hau funtsezkoa izan zen 2021 eta 2022 bitartean bizi izan genuen prozesuarentzat. Ordezkaritza hori eta delegatu guztien militantziarik gabe, ezinezkoa izango zen sektorea antolatzea.

2021eko urtarriletik aurrera, Inditexek digitalizazio plan bat jarri zuen martxan. Prozesu horrek Gipuzkoako denda asko ixtea ekarri zuen. H & M-n, Estatuko ERE bat ere jasan genuen 2021ean, baina EAEn greba mugagabe batekin erantzun genuen, gure dendetan kaleratzerik ez zela egongo bermatzeko. 50 greba egun baino gehiago kostatu zitzaigun, baina lortu genuen. 2021eko uda hartan, gure kontura milioi askoko diru-sarrerak lortzen dituzten enpresen erabakien ondorioak pairatu genituen, soilik, diru gehiago irabazi nahi zutelako.

Itxierek eragindako langileen borrokak, hala nola Irungo Stradivariusen edo Donostiako abenidako COSen, bai eta H & Mko dendetan ere, sektorearen errealitatea ikusarazten eta gure lanpostuak eta baldintzak defendatzeko beharra gainerakoei kutsatzen lagundu zuen.

Langile guztiak bisitatu genituen digitalizazioari, lanpostuen desagertzeari eta enpresek lortzen zituzten irabaziei buruzko informazioa emateko. Batzarrak antolatzen ditugu eta hitzarmenari, erosteko ahalmenaren galerari eta itxierei buruzko informazio-orriak banatzen ditugu. Nahiz eta beti ez genuen espero genuen laguntza izan, pixkanaka langileak afiliatu egin ziren.

2021eko maiatzean, batzar bat antolatu genuen ELAren egoitzan. Gure aretorik handiena erreserbatzen dugu, etorriko zen pertsona kopuruaru buruzko nolabaiteko beldurrarekin, nahiz eta xehetasunez lan egin genuen ordezkariekin, parte-hartzea bermatzeko. Arrakasta izan genuen: aretoa bete egin zen, eta lagun askok zutik geratu behar izan zuten. Han argi geratu zen saiatzeko unea zela.

Gure aldarrikapenak paperean jaso genituen, besteak beste:

• KPIari lotutako soldata-igoerak.
• Lanaldi partzialak murriztea eta orduak luzatzea lanaldi partzialeko langileentzat.
• Igande eta jaiegunetan dendak itxiko direla bermatzea.
• Plus bat online salmenten ondoriozko lan-kargagatik.
• Lizentzien hobekuntza eta larunbat batzuk libre uztea, Aste Santukoa kasu.

Langile gehienek bere egin zituzten eskaera horiek. Sektoreko baldintzetan jauzi egiteko unea zen. Patronalek, ordea, jarrera intransigentea izan zuten. Sektoreko lehen greba deitzeko unea iritsi zen.

"Prekaritatearen eskaparatea" antolatu genuen San Martin merkataritza-gunearen aurrean: beltzez jantzita, maskara zuriekin, gure baldintzak erakusten zituzten kartelak erakutsi genituen (980 euroko soldatak, 12 orduko lanaldiak, etab.). Gero, kartel horiek apurtu eta gure aldarrikapenak erakutsi genituen. Lehen greba honek energiaz eta harrotasunez bete gintuen.

Greba gehiago izan ziren, guztira 19 egun arte. Gorabeherak izan ziren arren, pultsuari eutsi genion eta 20 kate-denda garrantzitsu itxi genituen. Azkenik, gure eskaerak hitzarmen historiko batean islatzea lortu genuen, 2009tik 2026ra indarrean egongo den hitzarmen batean, hain zuzen ere. Lortutakoak, besteak beste:

• KPIari lotutako soldata-igoerak.
• 100 €-ko plusa hilean salmenta digitalengatik.
• Atsedena igande eta jaiegunetan.
• Larunbat batzuetako librantza.
• Ordu osagarriak finkatzea, lanaldiak luzatzeko aukera emanez.

Lorpen hau harro ospatu genuen, borrokak beti merezi duela sinetsita.

Hala ere, 2022ko urrian, sektoreko enpresa handiek Estatuko patronal berri bat sortu zuten, ARTE, eta 2023ko uztailean Estatuko hitzarmen bat negoziatzen hasi ziren lan-baldintzak homogeneizatzeko. Hemen ordezkaritza txikia duten sindikatuekin negoziatzean oinarritutako estrategia honek Estatu mailako hitzarmen bat inposatzea du helburu.

Motibazioa galdu beharrean, borroka berri honek kohesionatuta aurkitu gintuen. Hiru probintzietatik autobusez, Madrilera joan ginen lehen greba-egunerako, Estatuko negoziazioan. Orain arte, 12 greba-egun baino gehiago egin ditugu, eta gogor jarraitzen dugu, Estatuko hitzarmen hau hemen ez aplikatzea defendatuz.

Irakurri H&M-ko garaipen sindikala kontatzen duen argitalpena: H&Mko greba, ispilu bat non begiratu