Mugimendu abertzalea: ikasgaiz betetako inkesta
Txetx Etcheverry, Manu Robles-Arangiz fundazioa (artikulu hau Enbata aldizkarian argitaratu da frantsesez)
Iparraldeko 1.500 abertzale inguruk erantzun zioten Bagirako inkestaren emaitzak Frantziako Fractures 2023 inkestarekin konparatzea oso ariketa intruktiboa da. Inkesta hori Ipsos/Sopra Steriak egin zuen irailean 18 urtetik gorako 1.500 frantziarren artean. Konparazioak erakusten du dinamika abertzaleak kultura global aurrerakoi, ireki eta batua lantzen eta garatzen duela, guztiz kontrako norabidea daraman testuinguru orokor batean.
Korrontearen aurka
Horrela, Fractures 2023 Frantziako inkestak azken urteetan iritzi publikoak izan duen bilakaera kezkagarria erakusten du. Inkestatuen %44k uste du Rassemblement National (RN, eskuin muturreko alderdia) "herrialdea gobernatzeko gai" dela, eta 2015ean, berriz %31k uste zuen hori. %40k uste du "bere kezketatik gertu" dagoela, eta %36k uste du "alderdi honek defendatzen duen gizartea, oro har, bizi nahi dudan gizartea dela"; duela hiru urte, berriz, % 27k uste zuen hori. Galdetutako pertsonen %66k uste du "atzerritar gehiegi" dagoela Frantzian, %51 heriotza-zigorra berrezartzearen alde dago, eta %45ek uste du "zenbat eta aberats gehiago egon, orduan eta onura handiagoa gizarteko kide guztientzat" (2018an %38 ziren hala pentsatzen zutenak). Ipar Euskal Herriko abertzaleak, bestalde, eboluzio erreakzionario horren korrontearen guztiz kontrako norabidean doaz. %86 ezkerrekoa da, %84 ekologista eta %82 feminista. Ia %20k pertsonalki laguntzen die etorkinei, harrera-sareetan kanpainak eginez edo dirua emanez.
Dinamika aurrerakoia
Horri esker, hitzez hitz errepikatu ahal izango dut hemen, Frantziako testuingurura egokituz, Madrileko legebiltzarrerako azken hauteskundeak aztertzen zituen "¿España a la derecha?" artikuluaren ondorioa: "Galdera hau planteatzen da: zerk eramaten du Espainiako Estatua gero eta eskuindarrago izatera, eta zerk eragiten du Katalunia eta Hego Euskal Herria oro har ezkerrerantz mugitzea? Arrazoiak konplexuak eta anitzak izan behar dira, baina, edonola ere, horrek zuzenean ukatzen du identitate-dinamikak berez erreakzionarioak direla aldarrikatzen duten pertsona guzti horiek diotena. Kataluniaren eta Euskal Herriaren kasuan, aldiz, dinamika horiek gizartea ikuspegi aurrerakoietara bideratzen dute."
Erakunde abertzaleak ostrazismora kondenatu edo baztertu beharrean, Frantziako ezker politiko eta sindikalak ondo egingo luke gertaera horri buruz sakon hausnartuko balu, ziur aski han aurkituko lituzkeelako Frantziako politikan gaur egun sortzen diren arazo eta erronka ikaragarriei emanteko hainbat erantzun. Hori izan zen, hain zuzen, Raul Zelik intelektual alemaniarraren "La izquierda abertzale acertó" liburuaren gaia, azken urteotan irakurri dudan hausnarketa politiko interesgarrienetako bat.
Estrategia balidatuak
Bagiraren inkestaren emaitzek argi eta garbi erakusten digute Ipar Euskal Herriko abertzaleek mugimenduak azken hamarkadan garatu dituen bide eta estrategiak neurri handi batean balidatzen dituztela. Gehienek uste dute mugimendu abertzalearen sinesgarritasuna indartu egin dela eta gure borroka nagusiek (nekazaritza herrikoia, presoak, etxebizitza, trantsizio ekologikoa, genero-diskriminazioa, etab.) aurrera egin dutela azken hamar urteotan. % 78,2k uste du Batera plataformaren ekarpen politikoa garrantzitsua izan dela, baita oso garrantzitsua ere. Gehiengo argiak erantzun du Euskal Herriko Hiri Elkargoaren sorrerak egoera hobetu duela Iparraldearen onarpen eta pisu politikoari, lurralde komun bateko kide izatearen sentimenduari eta proiektu abertzalearen ikusgarritasunari dagokienez. Oro har, %83ren ustez, "gauzak aldatzeko funtsezkoa da, eskaera jakin batzuen inguruan, gizarte-sektore handiekin lankidetza-dinamika".
Bide-orri partekatua?
Bagirako dinamikak bere prozesuaren fase berri bat ireki du: Ipar Euskal Herriko abertzale guztiek partekatuko duten hurrengo hamarkadarako (edo hamarkadetarako) bide-orria egitea. Helburu horrekin, urtarrilaren 27an, larunbata, Iparraldeko mugimendu abertzalean hainbat bilera egingo dira. Berriro ere, inkestaren emaitzek ibilbide-orri honi lotutako hausnarketa elikatzeko ikasgai ugari dituzte. Nire hurrengo zutabean arituko naiz honetaz.