Altan Bernedoko langileok "ez dugu beldurrik jada"

Nerea Ispizua (artikulu hau Landeia 245en argitaratu den artikulu baten itzulpena da)

Arabako Industria eta Eraikuntzako arduradun Ioritz Iglesiasek azaldu duen bezala, borroka sindikal hau mugarria da. Enpresa honetan eta eskualdean, Arabako mendialdea. «Borroka sindikal eredugarria izan da, eta elementu garrantzitsu asko izan ditu: Arabako Mendialdeko eremu jendegabea, multinazional bati bultzada publikoarekin saldutako enpresa bat, farmazia-industria bezalako sektore estrategiko bat, gehienbat emakumez osatutako plantilla eta baldintza prekarioak dituen Kimikako estatu-hitzarmen baten mehatxua».

Langileek 20 urte zeramatzaten Estatuko hitzarmena zenbait alderditan hobetzen zuen enpresa-itun batekin, baina azken urteetan multinazionalak Estatuko hitzermenera itzultzeko mehatxua egiten zien, etengabe, oso garesti ateratzen zitzaiola argudiatuta. Altanek beste lantegi bat du, Altan Casarrubios (Toledo), eta Bernedoko zuzendaritzak ez zuen aukerarik galtzen bere lan-baldintzak alderatzeko. "Kimikako estatuko Damoklesen ezpatatik ihes egitea lehentasun osoa zen", azaldu du Iglesiasek.

Eskualde oso baten borroka

Esan eta egin. Aurtengo negoziazioan, langileak gai izan dira antolatzeko, ahalduntzeko, enpresaren xantaiari aurre egiteko eta greba mugagabera irten eta eusteko, eskuratutako eskubide guztiak blindatuko dituen hitzarmen propioa lortu arte. Defentsiban egindako greba izan zen, zeukatena sendotzen saiatzeko, baina garaipen sindikalak indar korrelazioa aldatzea ekarri du, eta horrek, etorkizunera begira, erarorako negoziazio kolektiboa ahalbidetuko du.

«Enpresa-hitzarmen hau ez da amaiera, enpresako harreman berrien hasiera baizik. Jendeak elkar ezagutu du, batasuna indartu du, taldea egin du, eta beren eskubideak aldarrikatzeko eta haien alde borrokatzeko beldurra galdu du; emakume langile horiek egin eta lortu dutena izugarria izan da.

100 egun baino gehiago kalean, beren borroka gizarteratuz eta denek elkar ezagutzen duten eskualde bat inplikatuz. Eusko Legebiltzarreko eta Arabako Foru Aldundiko Industria Batzordean azaldu zuten gatazka. Bi manifestazio egin zituzten Gasteizen, horietako bat larunbatean, eskualdeko jendeak eskatuta. Mozioak egon dira zonaldeko udaletan egin duten borrokaren alde. Meritu handiko lana egin dute, bai borroka, bai eskualde osoa, Arabako mendialdea, ikusarazteko, oso ahaztu baitago.

Laguntza publiko ugari

Izan ere, enpresa hau – nahiz 2016an Altan multinazionalak erosi zuen eta duela gutxi Ethypharmek –, dir hasieran Biomendi izan zen, eta diru publikoarekin sortu zen industriarik ez duen eskualde bat ekonomikoki aktibatzeko eta inguruko biztanleei lan-irteera bat emateko; ekimen horri, batez ere, emakumeek heldu zioten.

Gizonak nekazaritzan aritzen ziren edo inguruko industrietara joaten ziren. Enpresa hori bultzatzean, emakumeak izan ziren, batez ere, sortutako lanpostuak eskuratu zituztenak. Eta kimikako estatu-hitzarmena aplikatzean, batzuek soldata osagarritzat jotzen zuten lan hori, eta horrela justifikatu izan dira historikoki soldata baxuak eta prekaritatea, Iglesiasek kontatzen duenez. - Gaur arte. Izan ere, hitzarmen honekin aldatu egin da.

Biomendi saldu bazuten ere, laguntza publiko ugari jasotzen jarraitzen du lantegiak, bai zuzenean, bai zeharka. Enpresa kokatuta dagoen lurzorua udalarena da, haraino eraman da zuntz optikoa edo azpiegiturak hobetu dira errepideko garraioa eta kamioiak instalaziora sartzea errazteko. - Interes publiko bat dago atzean. Baina erakundeek ahaztu egiten dute enplegua sortzea sustatzeaz gain, enplegu horren kalitatea ere garrantzitsua dela, azpimarratzen du.

Abiapuntu ona, baina eman beharreko pausoak

100 egun baino gehiagoko grebaren ondoren, martxoaren 8aren bezperan – Kasualitateak ez dira existitzen – Enpresak eta batzordeak (ELAko 6 ordezkari eta LABeko 3) 2017-2019ko Enpresa Ituneko eskubide guztiak jaso eta hitzarmen blindatu batera eramatea erabaki zuten, eta, gainera, soldatak KPIari lotuta igotzea. Hitzarmenak lau urteko indarraldia izango du (2020-2024).

Hitzarmen berriaren edukien gainetik, onak izanda ere, Ioritz Iglesiasek hori lortzea ahalbidetu duen dinamika nabarmendu du. Egunez egun sendotu beharreko bide baten hasiera dela azpimarratu du, hurrengo hitzarmena enpresa horren lan-baldintzetan aurrerapauso handia izan dadin. "Oinarriak jarri dira (hitzarmen propioa), multinazional bat menderatu da, enpresa-itunik gabe ere utzi nahi gintuena, baina orain pausoak ematen jarraitu behar dugu".

Erresistentzia Kutxa, ezinbestekoa berriro ere

Gatazkaren garapenari eta izandako grebari atzera begiratzean, Ioritz Iglesiasek ezin du sindikatuaren Erresistentzia Kutxak garaipen sindikal berri honetan jokatu duen paper garrantzitsua nabarmendu gabe utzi.

«Kutxa ezinbesteko borroka-tresna da, enpresaren aurkako pultsuari eustea ahalbidetzen dizulako». Ez da nahikoa elkartuta egotea, ezinbestekoa izanda; ez da nahikoa arrazoia izatea. Arrakasta-bermeekin borrokatzeko baliabideak behar dira, eta hori eskaini die ELAk Altan Bernedoko langileei.

"Orain ez dugu beldurrik"

Rosa Clara Ruiz-Alejosek 14 urte daramatza Altan Bernedon lanean. Izan ere, lantokia Biomendi zenean sartu zen, enpresa askoz familiarragoa, eta haren lan-harremanak poliki-poliki okertuzz joan dira, batez ere 2016tik aurrera, Altan talde inbertitzaileak erosi ondoren. ELAko lan-osasuneko ordezkaria da bera eta Errioxan bizi da, plantillaren zati txiki bat bezala. Hala ere, hori ez da izan ELA eta bere proiektuarekin bat egiteko eragozpena. Denboran atzera begiratuz, Rosak azaldu du greba mugagabea izan dela Altaneko zuzendaritzak langileei utzi dien bide bakarra.

“Aurreko enpresa-itunaren indarraldia 2017-2019koa zen. 2020. urtearen hasieratik akordio batera iristen saiatu gara, baina ez dugu lortu, zuzendaritzaren jarrera dela eta. Denbora horretan, enpresaren aurkako bi salaketa egon ziren: bata, oporretan gau-plusa ordaintzeari uko egiteagatik, eta bestea, lankide baten banakako salaketa. Aitzakia horrekin eten zituzten negoziazioak.

Langileak gogaituta

“Pandemian lanez gainezka ibili ginen, baina negoziaziorik ere ez zen izan. Gero, kaleratzeak planteatu zituzten eta 19 pertsona atera ziren: 14 baja pizgarriekin, eta gainerakoak behin-behinekoak, kontratua amaituta. 2021eko otsailean, Kimikako estatu-hitzarmena okertzen zuen eta gure proposamen guztiei ateak ixten zizkien proposamen bat ekarri zuten. Negoziazio-bilerak ere bertan behera uzten zituzten, alde bakarrez.”

Langileak nazkatuta zeuden. Eta horri goi kargudun baten tonu eta errespetu faltak gehitu zitzaizkion. “Nahikoa dela esan genuen arte”, dio Rosak. “Kosta egin zen grebara irtetea, baina behin borrokan sartuta, argi geneukan guztiaren bila gindoazela: hitzarmen propioa eta KPIaren araberako soldata-igoerak, azkenean lortu genuena. Gehienentzat gure lehen greba izan da, eta ia 4 hilabetetik gora iraun arren, azkar esaten da, daukagun sentsazioa oso positiboa da. Ziurgabetasuna egon da, sufrimendua, baina lortu dugun batasunak dena eskuratzea eragin du. Kontuan izan lehen korridorean jende askorekin gurutzatu arren, ez zegoela harremanik. Jende handia aurkitu dut greba honetan. Oso esperientzia aberasgarria izan da, gezurra badirudi ere.”

Alaitasun-malkoak

Horren harira, ELAko ordezkari honek langile guztien arteko elkarrizketa etengabe eta amaigabearen garrantzia azpimarratu du. “Desadostasunak egon dira, noski. Baina beti lortu ditugu akordioak. Grebalarien artean hitz egin dugu ase arte.”

Rosa pozik dago sinatutako hitzarmenarekin, baina, hala ere, igoera lineala lortu ez izanak damutzen du. Igoera hori izango litzateke, produkzioko, biltegiko, mantentze-lanetako, garbiketako eta kontrol-laguntzaileei mesede handiagoa egiteko modu bat, greba egin dutenen artean soldata baxuenak dituztenak baitira. Ildo horretan, Rosak nabarmendu du lehen aipatutakoak baino goragoko kategorietako langileen elkartasuna, igoera hori onartzeko prest baitzeuden.

Bere inguruneak izandako borrokaz zer iritzi izan duen galdetu diotenean, Rosak, baldintzarik gabeko babesaz gain, Erresistentzia Kutxak sortu duen harridura nabarmendu du. “Hainbeste egun kobratu gabe irauteko nola egiten genuen galdetzen zidatenean, nire sindikatuak Erresistentzia Kutxa duela eta nola funtzionatzen zuen azaltzen nien, eta, oro har, oso harrituta geratzen ziren. Iruditu zait ezjakintasun handia dagoela zenbait gaitan: greba, langileen borroka, sindikatuak..., eta, gainera, ni beste autonomia-erkidego batetik (Errioxa) etortzean, nire inguruak Espainiako sindikatu tradizionalen errealitatea baino ez du ezagutzen. Orain, Altanekin izandako gatazkari esker eta ni han nagoenez, ELAko afiliatu gisa, sindikalismoa egiteko beste modu batzuk daudela jakin ahal izan dute.”

Rosa Clara Ruiz-Alejosek esan du beti gogoratuko duela greba bukaerako festa. “Oso hunkigarria izan zen. Negar mordoa egin genuen! Bereziki martxoaren 7an, greba-amaierako akordioa sinatu genuen egunean, eta lankide batzuek egindako borrokari buruzko bideo bat ikusi ahal izan genuen. Espero dut Altaneko zuzendaritza konturatzea asko garela, plantilla oso batuta dagoela eta errespetua exijituko dugulaaraziko gaituela. Orain ez dugu beldurrik!"