Borroka guztien ama: Klima-belaunaldiarentzako ekintza-estrategia
Deskargatu liburu osoa (liburua paperean jaso nahi baduzu idatzi fundazioa@ela.eus helbidera)
Borroka Guztien Ama Jon Palais Bizi! mugimenduko kideak idatzitako ekintza-estrategia bat da, klima-belaunaldiarentzako tresna gisa proposatua. Egileak argudiatzen du klima-aldaketaren aurkako borroka ez dela ingurumenaren aldeko ekintza soil bat, baizik eta demokrazia, justizia soziala eta berdintasunaren aldeko borroka ere. Nahasmendu klimatikoak munduko sektore ahulenak zigortzen ditu gehien, eta, beraz, aldaketa ekologikoa ezinbestekoa da, baina beti ikuspegi sozial eta demokratikoarekin uztartuz.
Gaur egungo borroka ekologikoa ezin dela protesta hutsetan edo gobernuen eskari moderatuetan oinarritu azaltzen du egileak. Estrategia erradikal eta pragmatikoa behar da, sistemaren oinarriak aldatzeko moduan. Erradikaltasunak esan nahi du ez dela nahikoa neurri txikiak eskatzea, baizik eta aldaketa sakona bultzatu behar dela. Pragmatismoak, berriz, ekintza egokiak eta eraginkorrak aukeratu behar direla adierazten du, gizartearen sektore zabal batek babestu eta parte hartu ahal izan dezan. Historian hainbat borrokek erabili izan duten bidea dela gogorarazten du Palais-ek, eta gaur egungo klima-mugimenduak ildo horretan jardun behar duela argudiatzen du.
Bortizkeriarik gabeko borrokaren indarra nabarmendu nahi du liburuak. Egileak azaltzen du ez dela pasibotasuna edo etsipena, baizik eta sistemari aurre egiteko estrategia aktibo eta eraginkorra. Adibidez, Rosa Parks-ek 1955ean autobusaren aurreko eserlekua okupatu zuenean, ez zuen soilik protesta egiten, baizik eta erresistentzia irmo eta estrategiko baten abiapuntua jarri zuen. Ekintza sinboliko hark herritarren mobilizazio zabala piztu zuen, eta AEBetako eskubide zibilen mugimendua indartu zuen. Botereek ez dute aldaketarik egingo haien kontra presio indartsua egiten ez bada, eta klima-borrokan ere hori gertatzen da.
Gandhi-ren Gatzaren Martxa ere aipatzen du, britainiarren gatz-monopolioari aurre egiteko ekintza sinboliko bat izan baitzen. 1930ean, Gandhi-k 380 kilometroko martxa bat antolatu zuen, milaka pertsona mobilizatuz eta britainiarren politika ekonomikoaren legitimitatea auzitan jarriz. Antzeko ikuspegia erabili dute gaur egungo klima-mugimenduek gobernuak eta multinazionalak auzitan jartzeko. Ekintza sinbolikoek eta desobedientzia zibilaren bidezko presioak eragina dute, eta horrela lortzen da botere harremanak aldatzea.
Bortizkeriarik gabeko estrategiak garaipen handiak ekarri ditu klima-borrokan. Notre-Dame-des-Landes aireportuaren aurkako borrokak, esaterako, erakutsi zuen mobilizazio masiboek eta okupazioek proiektu handiak gelditzeko gaitasuna dutela. Frantziako Gobernuak aireportua eraiki nahi zuen Nantes inguruan, baina nekazari eta ekintzaileek urte luzetan desobedientzia zibila, protestak eta alternatiben sustapena uztartu zituzten, eta 2018an proiektua bertan behera utzi zen. Abiadura Handiko Trenaren aurkako borrokan, Euskal Herrian eta Frantzian, ekintzaileek manifestazioak, sabotaje sinbolikoak eta protesta desobedienteak erabili zituzten, eta proiektua zalantzan jartzea lortu zuten.
Baionan 2013an sortu zen Alternatiba mugimendua ere nabarmena da. Bizi! mugimenduak sustatutako ekimen honek klima-aldaketari aurre egiteko alternatibak erakutsi zituen, herri oso bat modu jasangarrian antolatuz. Ekimen arrakastatsu honek bide eman zion Alternatiba Itzuliari, 2015ean bizikletaz Europa osoan zehar klima-ekintzaren aldeko mezua zabaltzeko. Alternatiba mugimenduak erakutsi zuen ez dela nahikoa protesta egitea, baizik eta alternatibak eraiki behar direla, gizartea trantsizio ekologikorako prestatuz.
Ekintza sinbolikoek ere haien lekua izan dute. “Aulki bahitzaileen” kanpainak banku handien aurka egin zuen, erakusteko herritarrek botere handiagoa izan beharko luketela. Ekintzaileek bankuetako bulegoetatik aulkiak bahitu zituzten, eta kanpainak babes handia jaso zuen, banku batzuk ingurumen-politikak berraztertzeko presioa sentitu zutelarik. Frantziako Estatuan Macronen erretratuak udaletan kentzeak eztabaida publikoan klima-aldaketaren urgentzia ekarri zuen, eta gobernuaren jardunbidea auzitan jarri. Euskal Herrian, ekonomia jasangarria sustatzeko Eusko moneta tokiko merkataritzaren indargarri gisa erabili da, erakutsiz ekonomia alternatiboak posible direla eta sistemaren egitura bera alda daitekeela.
Palais-ek azpimarratzen du klima-belaunaldiak bi lan garrantzitsu uztartu behar dituela: erresistentzia eta protesta batetik, eta alternatiben eraikuntza bestetik. Gobernuek eta multinazionalek ez dute aldaketa egingo presiorik gabe, beraz, bortizkeriarik gabeko desobedientzia zibila, ekintza zuzenak eta mobilizazio masiboak beharrezkoak dira. Hala ere, kritika hutsa ez da nahikoa; beste mundu bat posible dela erakutsi behar da. Energia berriztagarriak, ekonomia lokala, bizitza eredu iraunkorrak eta tokian tokiko demokrazia indartu behar dira.
Estrategia erradikal-pragmatikoa beharrezkoa da, hau da, erradikaltasuna aldarrikatzea baina, aldi berean, taktika eraginkorrak erabiltzea herritarren eta sektore ezberdinen babesa lortzeko. Mugimenduak ezin du itxaron aldaketa goitik etorriko denik, aldaketa horretarako baldintzak sortu behar ditu. Euskal Herrian burututako AHTren aurkako borroka, Eusko moneta eta Alternatiba mugimendua adibide argiak dira: erradikalak dira helburuetan, baina pragmatikoak estrategian, herritarren parte-hartzea sustatuz eta alternatiba errealak eskainiz.
Liburuak, azken finean, erakusten du klima-belaunaldiak sistemaren aldaketa eragin dezakeela, benetako alternatibak sortuz eta mundu hobe baterako bidea eraikiz. Klima-borroka ez da ingurumen-arazo isolatu bat, baizik eta justizia sozialaren, demokraziaren eta bizitzeko modu berri baten aldeko borroka. Historian izan diren borroka arrakastatsuetatik ikasiz, eta estrategia erradikal-pragmatikoa erabiliz, aldaketa posible da.