Imanol Ulacia, EHUko Psikologia Fakultateko irakaslea, ALDA aldizkarian argitaratua.

Lanaren eta erakundeen psikologia psikologiaren azpidiziplina bat da, eta helburu nagusia da erakundeen helburuak eta pertsonen bizi-kalitatea eta ongizatea eskuratzea bateragarri egitea.

Erakundearen psikologiaren sortzaile nagusiek, Hugo Munsterbertek eta Walter Dill Scottek, beren lehen argitalpenetan adierazi zuten psikologoek sindikatuen kezkak kontuan hartu beharko lituzketela. Baina hasieratik bertatik eta ustezko neutraltasuna gorabehera, antolakuntzako psikologoak kezka horietatik at daudela identifikatu dute egile ugarik, , baita boterearen zerbitzari direla ere, sindikatuei bizkarra emanda edo haien aurka lan egiteko joera izan dutelako. Jakina, badira salbuespen batzuk, Sindikatuen konpromisoa eta parte-hartzea bezalako arazo espezifikoak ere nahiko sendo landu dira antolaketa-psikologian . Hala ere, literatura zientifikoan adostasun orokorra dago antolaketa-psikologiaren eta erakunde sindikalen arteko harremanaren inguruan: axolagabekeria eta interesik eza dira ezaugarri nagusiak.

Ildo horretan, ikerketa ugarik aztertu dute zergatik mantendu diren elkarrengandik urrun itxuraz antzekoak diren eta elkarrengandik onurak espero genitzakeen bi eremu horiek. Hainbat egilek adierazten duten bezala, bien arteko lankidetza handiagoa lortzea ez da nolanahiko kontua; aitzitik, erakundeen psikologiarako eta erakunde sindikaletarako aukera oparoa da.

Sindikalismorako onurak

Azken horiei dagokienez, antolamendu-psikologiara hurbiltzearen ondoriozko onura nagusiak hiru hauek lirateke:

- Lan-harremanen eta horietan inplikatutako prozesuen azterketa aberastu egingo litzateke haien dimentsio psikosoziala kontuan hartuz eta erakundeen psikologiaren ekarpenak gehituz eta haien eraginkortasuna areagotuz

- Antolakundeen psikologiaren metodoak eta teknikak erakunde sindikalen ohiko funtzionamenduan txerta litezke (hautaketa, prestakuntza, garapena, prestakuntza);

- Azkenik, sindikatuek erakundeen psikologiara jo dezakete lan-harreman berriek planteatzen dituzten erronketako batzuei aurre egiteko (afiliazio-tasak handitzea, parte hartzeko eredu berriak aztertzea, pandemia osteko egoera berrira egokitzea).

Utzikeria larria

Nolanahi ere, lana funtsezko elementua denez pertsona gehienen bizitzan, psikologiak, oro har, eta antolaketaren psikologiak, omisio larria da bereziki sindikatuek lantokia hobetzeko eta indartzeko egindako ahaleginei arretarik ez ematea. Hainbat egilek adierazi bezala, lan-esperientziak pertsonen ongizate ekonomikoari ez ezik, haien duintasunari eta autoestimuari ere eragiten die. Ildo horretan, sindikatuek pertsonen bizi-kalitatean eta ongizatean eragiteko duten ahalmena eztabaidaezina da. Egindako azterlan urriek (jarraian labur-labur deskribatuko ditugu horietako hiru) horixe erakusten dute:

- Carriere, K. R. (2020). Workers’ rights are human rights: organizing the psychology of labor movements. Current Opinion in Psychology, 35, 60–64.  Azterlan horren arabera, ekintza sindikalak ondorio positibo kontaezinak sortzen ditu gizabanakoen ongizate psikologikoan eta bizi-kalitatean: Autonomia garatzen laguntzen du; autoestimu-mailak handitzen ditu; gizarte-lotura, konfiantza eta adiskidetasuna sustatzen ditu; komunitate-zentzua garatzen laguntzen du; parte-hartze demokratikoa sustatzen du; eta langileen bizitza hobetzen du lan-eremutik kanpo. Egileek azpimarratu dute elementu horiek guztiek justifikatzen dutela langile sindikalizatuek bizitzarekiko asebetetze-maila handiagoa erakustea sindikalizatu gabeek baino.

- Chawla, G., Singh, T., Singh, R., & Agarwal, S. (2018). Worker participation in union activities: a conceptual review. Personnel Review, 47(1), 206-226. https://doi: 10.1108/PR-09-2016-0253Azterlan horren arabera, sindikatuen parte-hartzeak laneko gogobetetze-maila handitzen du, laneko gatazken kopurua murrizten du, langilearengan gogo-aldarte positiboa sortzen laguntzen du eta lankideen arteko lankidetza-mailak handitzen ditu. Gainera, sindikatuen parte-hartzeak "antolaketa-jokabide positiboak" bultzatzen ditu, hala nola errendimendua hobetzea edo absentismoa murriztea.

- Lott, B. (2014). Social class myopia: the case of psychology and labor unions. Analysis of Social Issues and Public Issues, 14(1), 261-280. https://doi: 10.1111/asap.12029. Ikerketa horren arabera, sindikatuek langileen ongizate orokorra hobetzen laguntzen dute, bereziki lan-baldintzen eta osasun mentalaren arteko harremanean. Gainera, bizitza pertsonalaren eta familiarraren hainbat alderditan kontrol handiagoa izateko aukera eskaintzen dute sindikatuek, autoestimu, ongizate psikologiko eta autonomia maila handiagoak sustatuz. Egilearen arabera, lotura argia dago afiliazio sindikalaren eta laneko gogobetetzearen artean, eta laneko gogobetetasuna bizitzarekiko gogobetetzearen faktore nagusietako bat da.

Azterlan horiek eta beste batzuek argi eta garbi erakusten dute sindikatuek pertsonen bizi-kalitatea eta ongizatea areagotzen laguntzen dutela, ez bakarrik lan-arloan, baita eremu pertsonalean eta familiarrean ere. Espero izatekoa da ebidentzia horiek ugariagoak eta zehatzagoak izatea, antolaketa-psikologiaren eta erakunde sindikalen arteko hurbilketa oso beharrezkoa eta elkarrentzat onuragarria den heinean.

Artikuluarekin lotutakoak:

- Klase miopia: psikologia eta sindikatuak, Bernice Lott. (Euskarazko dokumentua)

- "Sindikalizatzeak bizitza aldatu zigun: gela batean bizitzetik pisu batean bizitzera pasa ginen" (Solasaldia)

- Psikologiak langileen mugimenduak aztertu behar ditu, Kevin R. Carriere

- Sindikatuak onuragarri dira langile klasearentzat eta gizartearentzat orokorrean: ebidentzia berria, Juan Torres Lopez.

- Zoriontsu izateko, sindikalizatu!

- Langile borrokatik ahalduntze feministara